Haczedilemeyen Mal ve Haklar Nelerdir?

HACZEDİLEMEYEN MALLAR NEDİR?

İcra hukukunda önemli bir aşama olan haciz aşamasında bazı mal, alacak ve haklar haczedilebilirken bazı mal, alacak ve haklar haczedilememektedir. Haciz işleminde borçlunun borcuna yetecek veya karşılayacak kısmı için borçlunun malvarlığında bulunan bazı mal, alacak ve haklar haczedildikten sonra icra takibinde diğer işlemlere devam edilir. İcra iflas kanunu ve diğer özel kanunlarda düzenleme alanı bulan bazı mallar haciz işlemine ya tamamen ya da kısmen dahil olmamaktadır. Aşağıda haczedilemeyen bu malları açıklayacağız.

BORÇLUNUN HACZİ CAİZ OLMAYAN MAL VE HAKLARI NEDİR?

Borçlunun haczi caiz olmayan mal ve haklarını 3 grupta incelemek mümkündür. Bunlar:

• Maddi Hukuka göre borçlunun haczi caiz olmayan mal ve hakları.

• 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’na göre borçlunun haczi caiz olmayan mal ve hakları.

• Özel Kanunlara göre borçlunun haczi caiz olmayan mal ve hakları.

  
  

A.MADDİ HUKUKA GÖRE BORÇLUNUN HACZİ CAİZ OLMAYAN MAL VE HAKLARI

Münhasıran Şahsa Bağlı Haklar Haczedilemez. 

• İsim hakkı,

• Şöhret ve nam,

• Beden ve ruh bütünlüğü,

• Nişanlanma ve evlenme,

• Nişanı bozma ve boşanma hakkı,

Manevi Tazminat Talepleri Haczedilemez.

Ana Babanın Çocuk Malları Üzerindeki İntifa Hakkı Haczedilemez.

Koca ve Karının Mal Birliğinde Birbirlerinin Malları Üzerindeki İntifa Hakkı Haczedilemez.

Ölünceye Kadar Bakma Alacaklısının Hakkı Haczedilemez.

Diğer İrtifak Hakları Haczedilemez.

İlama Bağlı Nafakalar Haczedilemez.

B.2004 SAYILI İCRA VE İFLAS KANUNU’NA GÖRE BORÇLUNUN HACZİ CAİZ OLMAYAN MAL VE HAKLARI

Devlet malları haczedilemez. Ancak;

• Katma bütçeli dairelerin malları haczedilebilir.

• Özel hukuk hükümlerine tabi bazı kamu tüzel kişilerinin malları haczedilebilir.

• Köy orta malları haczedilebilir.

• Belediyenin kamu yararına tahsis edilen malları haczedilebilir.

• İl özel idarelerine ait mallar haczedilebilir.

• Aksine bir hüküm yoksa, kamu yararına çalışan derneklerin malı haczedilebilir.

Ekonomik faaliyeti, sermayesinden ziyade bedeni çalışmasına dayanan borçlunun mesleğini sürdürebilmesi için gerekli olan her türlü eşya haczedilemez.

• Borçlunun mesleğini sürdürebilmesi için gerekli malların kıymetinin fazla olması durumunda, bedelinin haline münasip bir kısmı, ihtiyacını karşılayabilmesi amacıyla borçluya bırakılmak üzere haczedilerek satılır.

Para, kıymetli evrak, altın, gümüş, değerli taş, antika veya süs eşyası gibi kıymetli şeyler hariç olmak üzere, borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu eşya; aynı amaçla kullanılan eşyanın birden fazla olması durumunda bunlardan biri haczedilemez.

• Borçlu için lüzumlu eşya haczedilemez.

• Borçlu ile aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu eşya haczedilemez.

• Borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için aynı amaçla kullanılan eşyanın birden fazla olması durumunda bunlardan biri haczedilemez, diğerleri haczedilebilir.

Borçlu çiftçi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan arazi ve çift hayvanları ve nakil vasıtaları ve diğer eklentisi ve ziraat aletleri; borçlu, sanat ve meslek sahibi ise, meslek ve sanatı için lüzumlu olan alet ve edevat ve kitapları, küçük nakliye erbabı ise, arabacı, kayıkçı, hamal gibi küçük nakliye erbabının geçimlerini temin eden nakil vasıtalar, haczedilemez.

• Borçlunun çift hayvanları, traktör vb. eşyalar haczedilemez.

• Borçlu bir sanat ve meslek sahibi ise, haciz anında borçlu bu mesleği fiilen icra etmesi, geçimini bu meslekle sağlaması gerekir.

• Borçlunun sınai ve ticari teşebbüsü varsa, kahvecinin kahvedeki eşyası, otel eşyası, taksicinin taksisi, bakkalın buzdolabı gibi makineler haczedilebilir.

Borçlu ve ailesinin idareleri için lüzumlu ise borçlunun tercih edeceği bir süt veren mandası veya ineği veyahut 3 keçi veya koyunu ve bunların 3 aylık yem ve yataklıkları haczedilemez.

Borçlu ve ailesinin 2 aylık yiyecek ve yakacağı ile borçlu çiftçiyse gelecek mahsul için gerekli tohumluğu haczedilemez.

Borçlu bağ, bahçe veya meyve veya sebze yetiştiricisi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan bağ bahçe ve bu sanat için lüzumlu bulunan alet ve edevat haczedilemez.

Haczolunmamak üzere tesis edilmiş olan kaydı hayatla iratlar haczedilemez.

Memleketin ordu zabıta hizmetlerinde malül olanlara bağlanan emeklilik maaşları ile bu hizmetlerden birinin ifası sebebiyle ailelerine bağlanan maaşlar ve ordunun hava, deniz altı mensuplarına verilen uçuş ve dalış tazminat ve ikramiyeleri haczedilemez.

Bir yardımlaşma sandığı veya derneği tarafından hastalık, zaruret ve ölüm gibi hallerde bağlanan maaşlar haczedilemez.

Borçlunun haline uygun evi haczedilemez.

C.ÖZEL KANUNLARA GÖRE BORÇLUNUN HACZİ CAİZ OLMAYAN MAL VE HAKLARI

1. SGK tarafından ödenen aylık ve gelirlere haciz konulamaz.

2. Vatani hizmet tertibinden bağlanan aylıklar haczedilemez.

3. Sendikalar Kanunu’na göre kurulan mesleki kuruluşların malları haczedilemez.

4. Telefon hattı kullanımı hakkı ve tahsis edilen numara gibi intifa ve kullanım hakları haczedilemez.

5. Elektronik haberleşme hizmetleri ile ilgili olarak abone veya kullanıcılara tahsis edilen frekans, numara ve hat kullanımı ile internet adları intifa ve kullanım hakları ile işletmecilerin yetkilendirilmeleri hiçbir şekilde haczedilemez.

6. SGK’nın taşınır ve taşınmazları, bankalardaki mevduatları dahil her türlü hak ve alacakları haczedilemez. 

7. BDDK’nın malları haczedilemez – TMSF’nin malları haczedilemez.

8. Ticari amaç güdülmeden bilhassa ev ve bahçesi içerisinde bakılan ev süs hayvanları sahiplerinin borcundan dolayı haczedilemez.

9. Bireysel emeklilik fonları, ne bireysel emekli adayın alacaklıları tarafından ne de bireysel emeklilik şirketinin alacaklıları tarafından fonda biriken paralar haczedilemez. Buna karşılık bireysel emeklilik maaşları kısmen haczedilebilir.

10. Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’na göre fonun malvarlığı haczedilemez.

11. Bireysel emeklilikte devlet katkısı hesabındaki tutarlar haczedilemez.

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Yukarıda haczedilemeyen mal ve haklara ilişkin açıklamalarımız mevcuttur, diğer makalelerimizde haciz işlemi ve haciz türlerini açıklamış bulunmaktayız, daha detaylı bilgi almak isterseniz iletişime geçiniz.

YALÇIN HUKUK OFİSİ

AVUKAT MERT YALÇIN