Mirastan Feragat ve Mirasçılıktan Çıkarma Nedir?

1. Giriş

Miras hukuku, murisin (miras bırakan kişinin) ölümünden sonra malvarlığının kimlere ve hangi oranlarla intikal edeceğini düzenler. Ancak bazı durumlarda mirasçılar miras hakkından kendi iradesiyle feragat edebilir ya da muris tarafından mirasçılıktan çıkarılabilir. Bu iki kurum, Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş olup hem şekil hem de sonuç itibariyle birbirinden tamamen farklıdır.

Bu yazıda, mirastan feragat ve mirasçılıktan çıkarma kurumları detaylı biçimde açıklanacak; şartları, sonuçları ve aralarındaki farklar ortaya konulacaktır.

2. Mirastan Feragat Nedir?

2.1. Tanım

Mirastan feragat, yasal mirasçının, miras bırakan ile yaptığı resmi bir sözleşme ile miras hakkından önceden ve karşılıklı olarak vazgeçmesidir.

2.2. Hukuki Dayanak

• Türk Medeni Kanunu m. 528

“Mirasçı, mirasbırakanla yaptığı sözleşmeyle miras hakkından feragat edebilir.”

2.3. Özellikleri

• Mirasbırakan hayattayken yapılır.

• Noter huzurunda resmi sözleşmeyle düzenlenir.

• Karşılıklı (iki taraflı) bir irade beyanı gerekir.

• Bedelli (ivazlı) veya bedelsiz (ivazsız) olabilir.

2.4. Feragat Edenin Altsoyu Ne Olur?

• Eğer bedelli feragat varsa: Feragat edenin altsoyu da mirasçı olamaz.

• Eğer bedelsiz feragat varsa: Feragat edenin altsoyu, onun yerine mirasçı olur.

TMK m. 528/2: “Miras hakkından ivazsız feragat hâlinde, feragat edenin altsoyu mirasçı olur.”

3. Mirasçılıktan Çıkarma (Iskat) Nedir?

3.1. Tanım

Mirasçılıktan çıkarma, miras bırakanın, belirli sebeplere dayanarak saklı paylı mirasçısını vasiyetname ile mirastan yoksun bırakmasıdır.

3.2. Hukuki Dayanak

• Türk Medeni Kanunu m. 510 – 513

3.3. Hangi Sebeplerle Yapılabilir?

TMK m. 510’a göre iki temel gerekçe vardır:

1. Miras bırakana veya yakınlarına karşı ağır suç işlemek

2. Aile hukukundan doğan yükümlülükleri ağır biçimde ihlal etmek

3.4. Şartları

• Saklı paylı mirasçıya karşı uygulanabilir.

• Vasiyetname ile yapılır.

• Sebep açıkça belirtilmelidir.

• Sebep ispatlanabilmelidir. Aksi halde tenkis davası ile iptal edilir.

3.5. Çıkarma Geçerli Olursa Ne Olur?

• Mirasçılıktan çıkarılan kişi, mirasçılık sıfatını tamamen kaybeder.

• Yerine, varsa altsoyu mirasçı olur (yani çıkarılanın çocukları).

4. Feragat ile Çıkarma Arasındaki Farklar

Kriter	Mirastan Feragat	Mirasçılıktan Çıkarma
Kim yapar?	Mirasçı ve miras bırakan birlikte	Yalnızca miras bırakan
Nasıl yapılır?	Noterde resmi sözleşmeyle	Vasiyetname ile
Sebep gerekir mi?	Hayır	Evet, ağır sebep gerekir
Altsoy etkilenir mi?	Bedelli ise evet, bedelsizse hayır	Etkilenmez, altsoy mirasçı olur
İptali mümkün mü?	Hayır	Evet, sebepsizse iptal edilebilir
Zamanı	Mirasbırakan sağken	Mirasbırakanın ölümünden sonra hüküm doğurur

5. Avukatın Rolü

Her iki durumda da şekil şartları ve hukuki sonuçları karmaşıktır. Avukatın rolü şunları kapsar:

5.1. Feragat Sözleşmesinde

• Feragat sözleşmesinin hazırlanması

• Bedelli mi bedelsiz mi olduğunun açıkça belirlenmesi

• Noter işlemleri takibi

• Altsoyun durumu konusunda hukuki yönlendirme

5.2. Çıkarma Durumunda

• Vasiyetnamenin geçerliliğinin denetlenmesi

• Sebebin ispatı için delil toplanması

• Haksız çıkarma varsa tenkis veya iptal davası açılması

• Saklı payın korunması

6. Sonuç

Mirastan feragat ve mirasçılıktan çıkarma, mirasın paylaşımında doğrudan etkili olan iki önemli kurumdur. Ancak her ikisi de özel şekil şartlarına ve doğrudan mirasçıların hukuki statüsüne etki eden işlemler olduğundan, mutlaka bir miras hukuku uzmanı avukatın desteğiyle yürütülmelidir.

7. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Mirastan feragat ettim, ama miras bırakan sonra vazgeçti. Hakkımı geri alabilir miyim?

• Hayır. Taraflar karşılıklı sözleşme yapmışsa, feragat kesinleşir. Ancak taraflar birlikte yeni bir sözleşme yaparak feragati geri alabilir.

2. Mirasçılıktan çıkarma nasıl ispat edilir?

• Çıkarma sebebi vasiyetnamede açıkça yazılmalı ve tanık, belge, ceza kararı gibi delillerle desteklenmelidir. Aksi takdirde mahkeme tenkis kararı verebilir.

3. Saklı payım vardı, çıkarıldım. Hâlâ hak iddia edebilir miyim?

• Eğer çıkarma haklı nedene dayanmıyorsa, tenkis davası ile saklı payınızı geri alabilirsiniz.

4. Altsoy etkileniyor mu?

• Feragatte durum feragat şekline göre değişir. Çıkarmada ise altsoy mirasçılık hakkını korur.

5. Mirasçılıktan çıkarılan kişi, miras bırakanın borçlarından da muaf olur mu?

• Evet. Çıkarılan kişi hem mirastan hem de borçlardan sorumlu olmaz.

YALÇIN HUKUK OFİSİ

AVUKAT MERT YALÇIN

SİTEMİZDE YER ALAN MAKALELERİN İZİNSİZ KULLANIMI DURUMUNDA YASAL SÜREÇ HAKKI SAKLIDIR.