Araç Değer Kaybı Davası - 2025
- Avukat Mert YALÇIN
- 3 gün önce
- 4 dakikada okunur
Değer Kaybı Davaları: Hukuki Çerçeve, Şartlar, Süreç ve Uygulama Notları
Motorlu araçların karıştığı trafik kazaları sonrasında, aracın onarılmış olmasına rağmen ikinci el piyasa değerinde ortaya çıkan azalmanın giderilmesi için hukuk düzeni tarafından tanınan başvuru yolu "değer kaybı talebi" ve bu talebin yargısal aşamaya taşınmış hâli olan "değer kaybı davası"dır. Uygulamada yoğun şekilde karşılaşılan bu davalar, Türk Borçlar Kanunu (TBK), Karayolları Trafik Kanunu (KTK) ve Yargıtay içtihatları çerçevesinde şekillenmiş bir hukuki altyapıya sahiptir.
Aşağıda değer kaybı davalarının şartları, başvuru usulü, görevli ve yetkili mahkeme, talep için gerekli belgeler, masraflar ve avukatla takip edilmesinin önemine ilişkin kapsamlı bir değerlendirme sunulmaktadır.
1. Değer Kaybı Talebinin Hukuki Niteliği
Değer kaybı; aracın kazadan önceki ekonomik değerinin, tamir edilmiş olmasına rağmen kazadan sonraki ikinci el piyasasındaki değerine göre azalmasıdır. Bu kayıp, TBK’nın haksız fiil sorumluluğuna ilişkin hükümleri (TBK m. 49 ve devamı) kapsamında maddi zarar niteliğinde kabul edilir.
Yargıtay’ın yerleşik içtihadına göre, araçta yapılan onarım işlemleri aracın değerindeki azalmanın tamamını karşılamaz; bu nedenle kazaya kusurlu tarafın veya zorunlu mali sorumluluk sigortacısının (trafik sigortası) değer kaybından sorumluluğu devam eder.
Yargıtay Hukuk Daireleri birçok kararında, "değer kaybı zararı, aracın kaza tarihindeki ikinci el piyasa durumu, kilometresi, hasar kaydı, model yılı ve benzeri objektif kriterlere göre teknik bilirkişi tarafından hesaplanmak suretiyle belirlenir" ilkesi istikrarlı biçimde uygulanmaktadır.
2. Değer Kaybı Talebinin Şartları
Değer kaybı davasının açılabilmesi için öncelikle hukuki sorumluluğun doğmuş olması gerekir. Bunun temel unsurları şunlardır:
a. Meydana gelmiş bir trafik kazası
Aracın değer kaybı talebine konu edilebilmesi için bir trafik kazasının meydana gelmiş olması gerekir. Tek taraflı kazalarda da talep mümkündür; ancak kusur değerlendirmesi önem kazanır.
b. Karşı tarafın kusurlu olması
Kural olarak zarar sorumluluğu kusurlu tarafa aittir. Kusur oranı, değer kaybı talebinin kabulünde belirleyici unsurdur. Tam kusur, ağır kusur veya ortak kusur halinde talepler kusur oranına göre kabul edilir.
c. Araçta değer kaybının meydana gelmiş olması
Her hasar değer kaybı doğurmaz. Aracın modeli, kilometresi, yaşı, hasarın niteliği, değişen parça olup olmadığı ve tamir işlemlerinin kapsamı teknik değerlendirme konusudur.
d. Aracın hasarının onarılmış olması
Değer kaybı, araç onarıldıktan sonra hesaplanan bir kalemdir. Onarılmamış araçlarda doğrudan değer kaybı hesabı yapılamaz.
3. Değer Kaybı Başvurusu ve Sigorta Süreci
Değer kaybı talebi, davaya gitmeden önce karşı tarafın trafik sigortasına başvuru yoluyla ileri sürülebilir. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu uyarınca, dava açmadan önce sigorta şirketine başvuru zorunludur. Sigorta şirketi 15 gün içinde yanıt vermekle yükümlüdür.
Sigorta şirketinin eksik ödeme yapması, talebi reddetmesi veya süresinde yanıt vermemesi halinde dava açılması mümkündür.
Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları’nda değer kaybının karşılanacağı açıkça düzenlenmiştir. Bu nedenle sigorta şirketi, poliçe limitleri dahilinde değer kaybından sorumludur.
4. Değer Kaybı Davasının Nerede Açılacağı
Değer kaybı davasında görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi’dir. Sigorta şirketinin taraf olduğu tüm davalar ticari nitelikte kabul edilmektedir.
Yetki bakımından; davalı sigorta şirketinin merkezinin bulunduğu yer mahkemesi veya zarar görenin ikametgâhı, ya da kazanın meydana geldiği yer mahkemesi yetkilidir. Uygulamada en pratik yol, zarar görenin yerleşim yeri mahkemesinde dava açılmasıdır.
Sigortalıya değil, genel olarak sigorta şirketine yöneltilen davalarda ticari nitelik ağır basar; ancak davalı kusurlu araç sürücüsü ve malikine karşı talepte bulunuluyorsa görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi olacaktır.
5. Değer Kaybı Davası Açmanın Yaklaşık Maliyeti
Davanın maliyeti, talep edilen tutara göre değişse de genel hatlarıyla aşağıdaki kalemlerden oluşur:
— Başvuru harçları ve nispi peşin harç,— Gider avansı,— Bilirkişi ücreti,— Tebligat ve posta giderleri.
2025 yılı uygulamalarında ortalama bir değer kaybı dosyası için dava masrafları yaklaşık 3.000 TL – 7.000 TL arasında değişmektedir. Bilirkişi ücretleri bölgeden bölgeye farklılık gösterebilir.
6. Değer Kaybı Hesaplamasında Dikkate Alınan Kriterler
Bilirkişi tarafından yapılan teknik hesaplamada temel alınan unsurlar şunlardır:
— Aracın yaşı ve kilometresi,— Marka ve model,— Hasarın niteliği ve oluş şekli,— Değişen parça olup olmadığı,— Aracın daha önceki hasar kayıtları,— Kaza tarihindeki ikinci el piyasası verileri.
Yargıtay, değer kaybının "somut verilerle ve objektif kriterlerle" hesaplanmasını zorunlu kılmaktadır. Bu durum raporların teknik niteliğini artırmakta, dava sürecini daha öngörülebilir kılmaktadır.
7. Değer Kaybı Talebi İçin Gerekli Belgeler
Değer kaybı başvurusu ve davası için genellikle şu belgeler talep edilmektedir:
— Trafik kaza tespit tutanağı,— Aracın ruhsatı,— Eksper raporu veya servis onarım faturaları,— Aracın fotoğrafları (hasarlı ve onarılmış hâli),— Sigorta poliçesi bilgileri (karşı tarafın zorunlu trafik sigortası),— Değer kaybı talebine ilişkin başvuru dilekçesi,— Vekâletname (avukat aracılığıyla takip ediliyorsa).
Bu belgelerin eksiksiz sunulması, dava sürecindeki teknik değerlendirmelerin sağlıklı yapılmasını sağlar.
8. Neden Bir Avukatla Çalışılmalı?
Değer kaybı davaları teknik detaylara dayalı, bilirkişi incelemesine bağlı ve sigorta hukuku bilgisi gerektiren dosyalardır. Uygulamada sigorta şirketleri tarafından düşük ödeme yapılması, taleplerin reddedilmesi, eksik belge nedeniyle başvuruların sonuçsuz kalması sık karşılaşılan durumlardır.
Bir avukatla çalışmanın temel avantajları şunlardır:
— Sigorta şirketine doğru teknik içerikte başvuru yapılması,— Eksik ya da hatalı hesaplamaların tespiti ve itirazı,— Bilirkişi raporlarının hukuki açıdan değerlendirilmesi,— Sürecin hızlandırılması ve hak kaybının önlenmesi,— Talep edilebilecek kalemlerin doğru belirlenmesi (araç mahrumiyeti, tamir süresi zararı vb.).
Sigorta hukuku uzmanlığı gerektiren bu dosyalar, yanlış yürütüldüğünde ciddi hak kayıplarına yol açabilir.
9. Sıkça Sorulan Sorular
1) Değer kaybı talebi için süre var mı?
Değer kaybı talebi, haksız fiil hükümlerine tabi olduğu için iki yıllık zamanaşımına tabidir. Kazanın ve failin öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl, her hâlükârda 10 yıl içinde talep edilebilir.
2) Karşı tarafın sigortası yoksa değer kaybı alınabilir mi?
Evet. Bu durumda kusurlu sürücü ve araç maliki bizzat sorumlu olur. Dava, ilgili kişilere yöneltilir.
3) Sigorta şirketi talebi reddederse ne yapılır?
15 günlük cevap süresinin dolmasıyla birlikte doğrudan dava açılabilir.
4) Araba eskiyse değer kaybı talep edilebilir mi?
Aracın yaşı ve kilometresi hesaba katılır. Çok eski araçlarda değer kaybı düşük çıkabilir; ancak talep hakkı tamamen ortadan kalkmaz.
5) Değer kaybı ile birlikte başka talepler de istenebilir mi?
Evet. Araç mahrumiyeti zararı, çekici gideri, ikame araç gideri gibi kalemler talebe eklenebilir.
Değer kaybı davaları, teknik ve hukuki boyutları birlikte barındıran özel dosyalardır. Doğru yürütülen bir süreç hem zaman hem maliyet açısından avantaj sağlar; eksik ya da hatalı adımlar ise telafisi güç hak kayıplarına yol açabilir. Bu nedenle sürecin uzman bir hukukçu tarafından takip edilmesi, müvekkil açısından en rasyonel yatırım niteliğindedir.
YALÇIN HUKUK OFİSİ
SİTEMİZDE YER ALAN YAZILARIN İZİNSİZ KULLANIMI DURUMUNDA YASAL SÜREÇ BAŞLATILACAKTIR.
Yorumlar