Şiddet Mağduru Kadınlar Ne Yapmalıdır?

6284 Sayılı Kanun Kapsamında Haklar ve Koruma Mekanizmaları

Aile içi şiddet, sadece fiziksel saldırılarla sınırlı olmayan; duygusal, ekonomik, cinsel ve psikolojik yönleri de kapsayan sistematik bir ihlaldir. Kadına yönelik şiddet, temel insan haklarının açık bir ihlali olup, bu alandaki en önemli yasal düzenlemelerden biri de 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’dur.

Bu yazımızda, şiddet mağduru kadınların hangi haklara sahip olduğu, nasıl başvuru yapılacağı, yasal sürecin işleyişi ve avukatın rolü detaylı şekilde açıklanacaktır.

1. 6284 Sayılı Kanunun Amacı ve Kapsamı

6284 sayılı Kanun’un temel amacı;

• Şiddete uğrayan ya da uğrama tehlikesi bulunan kadınları, çocukları ve aile bireylerini korumak,

• Şiddeti önleyici tedbirleri almak,

• Gerekli sosyal, psikolojik ve hukuki destekleri sağlamaktır.

Koruma kararı almak için şiddetin gerçekleşmiş olması gerekmez; şiddet tehlikesi yeterlidir. Bu yönüyle, 6284 sayılı Kanun önleyici hukuk mekanizması özelliği taşır.

2. Şiddet Türleri Nelerdir?

Kanunda yer alan ve uygulamada sıkça karşılaşılan şiddet türleri şunlardır:

• Fiziksel Şiddet: Dövme, itme, tokat atma, kesici/delici alet kullanımı.

• Psikolojik Şiddet: Küfür, aşağılama, sürekli kontrol etme, tehdit etme.

• Cinsel Şiddet: Rıza dışı cinsel ilişki, cinsel içerikli aşağılayıcı söz ve eylemler.

• Ekonomik Şiddet: Paraya el koyma, çalışmasına izin vermeme, nafaka vermeme.

• Dijital Şiddet: Telefon mesajları ile tehdit, sosyal medya takibi, izinsiz video/fotoğraf yayma.

Örnek: Eşi tarafından sürekli olarak sosyal çevresinden izole edilen, arkadaşlarıyla görüşmesi engellenen bir kadın psikolojik şiddete uğruyor demektir. Yine, evin giderleri karşılanmadığı halde kadının çalışmasına izin verilmemesi ekonomik şiddettir.

3. Şiddet Mağduru Kadın Ne Yapmalı?

a. Başvuru Yolları

Şiddete uğrayan veya uğrama tehlikesi olan kadınlar aşağıdaki yerlere başvurabilir:

1. Polis Merkezi / Jandarma Karakolu

   • En hızlı başvuru yoludur. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde kolluk, 6284 sayılı Kanun kapsamında doğrudan koruma tedbiri alabilir.

2. Aile Mahkemesi

   • Koruyucu ve önleyici tedbir kararlarının alınması için başvurulabilir. Varsa delillerle birlikte başvuru yapılması süreci hızlandırır.

3. Valilik / Kaymakamlık / Sosyal Hizmet Müdürlükleri

   • Barınma, maddi destek, psikolojik danışmanlık gibi sosyal yardım hizmetleri sağlanabilir.

4. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na Bağlı ŞÖNİM (Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi)

   • Hem hukuki hem psikolojik destek alınabilir. Gerekli durumlarda kadın sığınma evine yönlendirme yapılır.

b. Koruma Tedbirleri

Aşağıdaki koruyucu ve önleyici tedbirler 6284 sayılı Kanun kapsamında verilebilir:

Koruyucu Tedbirler (Mağdura Yönelik):

• Geçici barınma sağlanması (sığınma evi)

• Geçici maddi yardım yapılması

• Psikolojik/psikiyatrik destek sağlanması

• Kreş hizmeti veya çocukla ilgili destek

Önleyici Tedbirler (Şiddet Uygulayan Hakkında):

• Konuttan uzaklaştırma

• Mağdura, çocuklara ve yakınlarına yaklaşma yasağı

• İletişim kurma yasağı (telefon, e-posta vb.)

• Silah taşımanın veya bulundurmanın yasaklanması

• Gerekirse iş yerinin değiştirilmesi

• Zorunlu sağlık/psikolojik tedavi

Örnek: Eşinden şiddet gören bir kadın mahkemeye başvurarak eşinin evden uzaklaştırılmasını ve kendisine 3 ay süreyle yaklaşmamasını talep edebilir. Mahkeme, şiddet tehlikesini somut delille aramadan bu kararı verebilir.

4. Koruma Kararı Süreci

• Koruma kararları hakim, mülki amir (vali/kaymakam) veya kolluk kuvvetleri tarafından verilebilir.

• Delil aranmaksızın, sadece beyanla bile karar alınabilir.

• İlk tedbir kararı maksimum 6 ay için verilir; ancak mağdurun talebiyle uzatılabilir.

• Kararın ihlali durumunda zorlama hapsi gündeme gelir (3 günden 10 güne kadar, tekrarı hâlinde 15-30 gün).

5. Avukatın Rolü Nedir?

• Sürecin doğru ilerlemesi için profesyonel hukuki destek alınması hayati önem taşır.

• Avukat, gerekli başvuruları müvekkil adına yapar, dilekçeleri düzenler ve mahkemede temsil sağlar.

• Maddi gücü olmayan kadınlar için baro tarafından ücretsiz avukat görevlendirilmesi (Adli Yardım) mümkündür.

• Ayrıca, ceza davası söz konusuysa, mağdurun müdahilliğini sağlar ve delil sunumunu yönetir.

6. Cezai Süreç ve TCK Yönünden Değerlendirme

Şiddet eylemleri aynı zamanda Türk Ceza Kanunu kapsamında suç oluşturur. Örneğin:

• TCK m.86-87: Kasten yaralama

• TCK m.96: Eziyet

• TCK m.102: Cinsel saldırı

• TCK m.125: Hakaret

• TCK m.106: Tehdit

Bu suçlar nedeniyle savcılığa suç duyurusunda bulunulabilir. Gerekirse avukat bu konuda dilekçe ile başvurur ve müşteki sıfatıyla ceza davasına katılım sağlanır.

7. Şiddet Mağduru Kadınlara Yönelik Kurumsal Destekler

• ALO 183: Aile, Kadın, Çocuk ve Engelli Sosyal Destek Hattı (7/24)

• ŞÖNİM: Çok yönlü destek ve sığınma hizmetleri

• Kadın Sığınma Evleri: Gizlilik esasına dayalı barınma

• Belediye Kadın Danışma Merkezleri: Psikolojik destek ve yönlendirme

Değerlendirme

Kadına yönelik şiddet, yalnızca bireysel değil, toplumsal bir sorundur. 6284 sayılı Kanun, mağdurun beyanını esas alarak koruma sağlaması yönüyle büyük öneme sahiptir. Ancak bu hakların bilinmemesi ya da kullanılmaması, şiddetin devamına yol açabilir. Bu nedenle, her şiddet mağdurunun çekinmeden kolluk, adliye ve ŞÖNİM gibi birimlere başvurması, süreci profesyonel bir avukatla birlikte yürütmesi önerilir. Unutulmamalıdır ki, her kadın devletin güvencesi altındadır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Koruma kararı almak için fiziksel şiddet şart mı? Hayır. Tehdit, hakaret, baskı, ekonomik kısıtlama gibi fiziksel olmayan şiddet türleri için de koruma kararı alınabilir.

2. Eşimle aynı evde yaşarken koruma kararı alabilir miyim? Evet. Aynı evde yaşarken de uzaklaştırma ve iletişim yasağı kararı verilebilir.

3. Koruma kararına rağmen eşim yaklaşırsa ne olur? Mahkeme kararının ihlali halinde zorlama hapsi uygulanır. Emniyet birimlerine başvurarak ihlali bildirmek gerekir.

4. Maddi durumum iyi değil, avukat tutmak zorunda mıyım? Hayır. Barolara başvurarak adli yardım kapsamında ücretsiz avukat talep edebilirsiniz.

5. Şiddet gördüğümü kimseye anlatmak istemiyorum. Gizlilik sağlanır mı? Evet. Başvurularınız gizli tutulur. Kadın sığınma evlerinin adresleri dahi gizlidir.