Kıdem Tazminatına Nasıl Hak Kazanılır? Hangi Hallerde Kıdem Tazminatı Ödenmez?

Avukat Mert YALÇIN
4 Tem
3 dakikada okunur

1. Giriş

Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı süre boyunca işverene verdiği emeğin karşılığı olarak, iş sözleşmesinin sona ermesi halinde belirli şartlarla ödenen bir tazminattır. Türk iş hukukunun temel güvencelerinden biri olan kıdem tazminatı, hem iş güvencesi işlevi görür hem de işçinin yıllarca süren hizmetine karşılık adil bir bedel sağlar.

Bu makalede, kıdem tazminatına hangi hallerde hak kazanıldığı, hangi durumlarda ödenmediği ve uygulamadaki dikkat edilmesi gereken noktalar açıklanacaktır.

2. Kıdem Tazminatının Yasal Dayanağı

Kıdem tazminatı, 1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlükte kalan 14. maddesine göre düzenlenmiştir. Her ne kadar 4857 sayılı İş Kanunu yürürlüğe girmiş olsa da, kıdem tazminatına ilişkin bu madde halen geçerliliğini korumaktadır.

3. Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları

Kıdem tazminatına hak kazanmak için aşağıdaki temel koşulların birlikte gerçekleşmesi gerekir:

✅ 1. İşçinin 1475 sayılı Kanun’a tabi olması

İşçi, 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındaki bir işyerinde çalışmalı ve işçi statüsünde olmalıdır.

✅ 2. İşyerinde en az 1 yıl çalışmış olma

İşçi aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl kesintisiz çalışmış olmalıdır. (İşyerinin devri, şirket birleşmeleri süreyi kesmez.)

✅ 3. İş sözleşmesinin kanunda belirtilen şekillerde sona ermesi

Kıdem tazminatı alınabilmesi için iş sözleşmesinin haklı veya yasal nedenlerle sona ermesi gerekir.

4. Kıdem Tazminatı Hangi Hallerde Ödenir?

🔹 1. İşverenin haksız nedenle işten çıkarması (İş Kanunu m. 25/II dışı)

İşveren, işçiyi haklı bir neden olmaksızın işten çıkarırsa işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

🔹 2. İşçinin haklı nedenle fesih hakkını kullanması (İş Kanunu m. 24)

İşçi;

Ücreti ödenmiyorsa
Sağlığı tehdit ediliyorsa
İşverenin onur kırıcı davranışlarına maruz kalıyorsasözleşmesini feshedebilir ve kıdem tazminatı alabilir.

🔹 3. Askerlik nedeniyle işten ayrılma

Erkek işçiler askere gitmek üzere işten ayrıldıklarında kıdem tazminatına hak kazanırlar. Fesihte askerlik celp belgesi sunulmalıdır.

🔹 4. Kadın işçinin evlenme nedeniyle ayrılması

Kadın işçi, evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde işten ayrılırsa kıdem tazminatına hak kazanır. (Evlenme cüzdanı sunulmalıdır.)

🔹 5. Emeklilik veya yaşlılık aylığına hak kazanma

İşçi emekli oluyorsa
Yaşlılık veya malullük aylığı alıyorsa
3600 gün primi ve 15 yıl sigortalılığı varsa (şartlı emeklilik)

kıdem tazminatı talep edebilir.

🔹 6. İşçinin ölümü

İşçinin ölümü halinde, yasal mirasçıları kıdem tazminatını talep edebilir.

5. Kıdem Tazminatı Hangi Hallerde Ödenmez?

❌ 1. İşçinin haklı neden olmaksızın istifa etmesi

İşçi keyfi olarak işten ayrılırsa, kıdem tazminatına hak kazanamaz. (Evlenme, emeklilik gibi istisnalar hariç)

❌ 2. İşçinin İş Kanunu m. 25/II kapsamında işten çıkarılması

İşverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış nedeniyle işten çıkarması halinde kıdem tazminatı ödenmez. Bu durumlar şunlardır:

İşçinin işyerinde hırsızlık yapması
Uyuşturucu madde kullanması
İşverenin güvenini kötüye kullanması
İş arkadaşlarına saldırıda bulunması
Devamsızlık yapması (haklı mazeret olmadan 2 iş günü üst üste)

❌ 3. 1 yıl dolmadan işten ayrılma

İşçi, aynı işverene bağlı olarak 1 yıldan az çalıştıysa, hangi nedenle olursa olsun kıdem tazminatı alamaz.

6. Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı, işçinin her tam çalışma yılı için 30 günlük brüt ücreti esas alınarak hesaplanır.

Hesaplama Formülü:

(Brüt maaş ÷ 30 gün) × 30 × Yıl sayısı

Parasal sınır: Her yıl için ödenecek tazminat, yasal tavanı geçemez.
Tavan, 2025 yılı itibarıyla yaklaşık 41.828 TL (brüt) / yıl düzeyindedir (Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından her 6 ayda bir güncellenir).

Not: Kıdem tazminatına giydirilmiş brüt ücret (yol, yemek, prim dahil) üzerinden hesaplama yapılmalıdır.

7. Kıdem Tazminatı için Dava Açmak

Kıdem tazminatını alamayan işçi:

Zorunlu arabuluculuk başvurusunda bulunur.
Anlaşma sağlanamazsa iş mahkemesinde dava açabilir.
Zamanaşımı süresi: 5 yıldır (TBK m. 147).

8. Sonuç

Kıdem tazminatı, işçinin sosyal güvencesi niteliğinde olan önemli bir haktır. Ancak bu hakkın doğması ve korunması, hem yasal koşullara hem de usulüne uygun işlem yapılmasına bağlıdır. Kıdem tazminatının talebi, hesaplanması ve dava süreci teknik bilgi gerektirdiğinden, işçi veya işverenin hukuki destek alması olası uyuşmazlıkların önüne geçilmesini sağlar.

9. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Deneme süresinde ayrılan işçi kıdem tazminatı alabilir mi?Hayır. 1 yıl dolmadan yapılan tüm ayrılıklarda kıdem tazminatı hakkı doğmaz.

2. Aynı işverene bağlı olarak aralıklı çalışmalarda kıdem hakkı olur mu?Arada kısa süreli kopmalar varsa ve iş ilişkisi devamlılık arz ediyorsa süreler birleştirilerek değerlendirilir.

3. 3600 günle kıdem tazminatı nasıl alınır?İşçi 3600 prim günü ve 15 yıl sigortalılık süresini doldurmuşsa SGK’dan yazı alıp işverene sunarak işten ayrıldığında tazminata hak kazanır.

4. İkale (karşılıklı fesih) ile kıdem alınabilir mi?İşçi-işveren anlaşmasıyla iş sözleşmesi sona eriyorsa, bu sözleşmede kıdem tazminatı ödeneceği açıkça yazılmalıdır. Aksi halde talep edilemez.

5. Kadın işçi evlenip sonra başka işyerine girerse ne olur?Evlenme sebebiyle işten ayrılan kadın işçi, 1 yıl içinde yeniden çalışmaya başlarsa kıdem tazminatı iade istenebilir.